Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed karşısındaki muhalefet hareketi, yönetimi giderek daha fazla sıkıştırmaya başlarken Esed yönetimine uygulanan ekonomik yaptırımlar da gittikçe ağırlaşıyor.
2011 Mayıs'ında başlatılan yaptırımlar çerçevesinde Avrupa Birliği, 129 birey ve 49 şirketi yasak kapsamına aldı. Bu kişi ve şirketlerin mal varlıkları, nerede bulunursa donduruluyor.
100 MİLYON STERLİN, 14 AYDIR DONDURULMUŞ HALDE
İngiltere'deki, çoğunluğu banka hesaplarında olan Suriye yönetimine ait 100 milyon Sterlin tutarındaki servet, son 14 aydır dondurulmuş halde. Yaptırım uygulamasını Avrupa Birliği ile uyumlu hale getirmek isteyen ABD Hazine Bakanlığı, çarşamba günü Esed yönetiminden 29 kişi aleyhinde alınan yeni önlemleri açıkladı. Bu kişiler arasında 4 bakan ile Merkez Bankası başkanı da bulunuyor.
"ESED AİLESİ 30 YILDIR ÜLKEYİ YAĞMALIYOR"
Şimdiye kadar ülkeden firar eden en üst düzey yetkili olan, eski büyükelçi Navaf Faris, bu hafta Bbc'ye şunları söylemişti:
"Esed ailesi, 30 yılı aşkın zamandır Suriye'yi kontrolü altında tutuyor. Güvenlik, ekonomi ve diğer tüm kaynaklar, onların kontrolünde. Suriye halkının servetini zimmetlerine geçirdiler. Ben, Esed ailesinin çok büyük bir servete sahip olduğu kanısındayım. Suriye çok zengin bir ülke, doğal gaza, petrole ve diğer kaynaklara sahip. Esed ailesi de on yıllardır ülkeyi yağmalıyor"
SURİYE'NİN EN ZENGİNİ
Esed ailesi 1970'den bu yana iktidarda olsa da Suriye servetinin peşinde olanları en çok ilgilendiren kişilerden biri, devlet başkanının kuzeni Rami Mahluf. Mahluf, askerler ve güvenlik şebekeleriyle yakın ilişki içinde ve belki de Suriye'nin en zengin kişisi.
Mahluf'un gün geçtikçe genişleyen şirketlerinin, Suriye ekonomisinin yüzde 60'ını kapsadığı söyleniyor.
"SURİYE, HIRSIZ DEVLET"
İsminin açıklanmasını istemeyen bir İngiliz Mali müfettiş, "Suriye'yi, bir hırsızlık devleti olarak görmek gerek. Bu ülkede devlet dostlarına, yakın akrabalarına her türlü imkanı tanınır" diyor.
Merkezi Londra'da olan Ticari istihbarat şirketi Alaco'da araştırma birimi başkanı olan Iain Willis'e göre, İngiltere'de dondurulan milyonlarca Sterlin, Esad yönetiminin küresel boyutlardaki zenginliğinin yalnızca ufak bir bölümünü oluşturuyor.
Willis, "Net gerçekleşebilir değer anlamında servetin 1-1,5 milyar dolar civarında olduğu sanılıyor. Bu servet yalnızca Esed'in kendisine ait değil, daha geniş çaptaki ailenin, kuzen çocuklarının, amcaların, iş ortaklarının ve danışmanlarının elinde. Bu fonların Rusya, belki Dubai, Lübnan, Fas hatta Hong Kong'da olması muhtemel. Ama mal varlıkları, herhalde dünya çapındadır" dedi.
Ancak Esad yönetiminin mal varlığının nerelerde olduğunu bulmak o kadar da kolay değil.
Iain Willis, "Bu tür mevkilerdeki insanlar, en parlak Mali danışmanlara sahip. Servetlerini gizlemek ve oradan oraya kaydırmak için, paravan şirketler gibi, vakıflar gibi, gayet karmaşık yapılanmalardan yararlanırlar. Bir şirketin gerçekten var olup olmadığı konusunda ilk soru gelir gelmez o şirketin otomatik olarak kapandığı ve bir başka yere aktarıldığı acayip teknikler kullanırlar" dedi.
EN ZOR İŞ; İLİŞKİYİ KANITLAMAK
Bir yönetimin mal varlığının yerini saptamak işin yalnızca başlangıcı. Daha sonra o yönetimdeki isimlerle servet arasındaki ilişkinin kanıtlanması gerek.
Ticari istihbarat şirketi Alaco'nun müdürlerinden Ambrose Carey, 1990'larda Saddam Hüseyin'in serveti için yürütülen avı hatırlatıyor:
"Saddam Hüseyin'in önde gelen bir Fransız yayıncılık şirketinde en büyük hisse sahiplerinden biri olduğu biliniyordu genel anlamda. Emlak varlığı 100 milyon dolar olarak tahmin ediliyordu. Ama aradaki ilişkiyi kanıtlamak çok zordu.
"Panama'da kayıtlı Montana adlı bir şirket vardı. Ama merkezi, Cenevre'deki bir avukatın bürosuydu. İşin sonunda Saddam'ı perdeleyen bir kişiye ulaşıldı ama asla Saddam'ın kendisine değil"
KÜRESEL YAPTIRIM ŞART
Bir ülkeye uygulanan yaptırımlar, BM Güvenlik Konseyi kararlarıyla küresel düzeyde uygulanmıyorsa o yönetimin, servetini kaçırması ve saklaması için, her zaman meşru bir yol bulunabiliyor.
Servet takipçileri, geçen yıl Albay Kaddafi'nin servetini bulmanın kolay olduğunu anlatıyor.
Libya devleti, İngiltere'de 12 milyar sterlinlik mal varlığına sahipti ve bu servet, BM yaptırımlarıyla hemen donduruldu.
Suriye yönetimi, AB ve ABD yaptırımları altında olsa da, aynı küresel önlemlerle engellenmiyor.
Orta Doğu'daki bankaların, ellerindeki Suriye yönetimine ait servetten vazgeçmeleri için Washington'un giderek artan baskısı altında oldukları belirtiliyor.
Ama kimi müfettişlere bakılırsa Esed ailesi, servetinin çoğunu, epey önceden AB ve ABD'nin erişemeyeceği bir yerde, Rusya'da güvence altına aldı bile.