Mehmet Budak
Onaylı Üye
Python, Guido Van Rossum isimli bir programcı tarafından 1991 yılında duyurulmuş zamanla kullanımı artmıştır. Dünya’da kabul görmüş Python, artık Türkiye’de birçok üniversitesinin ilgili bölümlerinde öğretim programlarında yer almaya başlamıştır. Rossum, programlama dilinin ismini The Monty Python adlı bir İngiliz komedi grubunun, Monty Python’s Flying Circus adlı gösterisinden esinlenerek vermiştir. İsminin esin kaynağı farklı olmasına rağmen, günümüzde dilin simgesi olarak piton yılanı kullanılmaktadır. Python kelimesinin telaffuzu esas olarak “paytın” şeklinde olmasına karşın kelimeyi “piton” olarak da telaffuz edenlerin sayısı da az değildir.
Açık kaynak kod felsefesi ile geliştirilen Python programlama dili günümüzde Python Yazılım Vakfı desteği ile gelişim sürecine devam etmektedir. İlk sürümü olan Python 1.0’ ın 1994’te yayınlanmasından sonra zaman içerisinde Python 2.x ve Python 3.x serileri hayata geçirilmiştir. Bu bölümde, daha güncel seri olan Python 3.x serisine yer verilmiştir. Python 3.x serisinin şu an için tek dezavantajı 2.x serisinde yer alan kütüphanelerinin tümünün aktarılmamış olması olarak görülmektedir. Fakat bu dezavantajın zaman içerisinde giderileceği beklenmektedir. Python, nesne yönelimli, yorumlamalı, modüler ve etkileşimli yüksek seviyeli bir programlama dili olarak tanımlanmaktadır. Python dili yorumlanan bir dil olma özelliği ile JavaScript programlama dilinin, yapısal sağlamlığı ile de java dilinin özelliklerini birleştiren modern, basit ve temiz söz dizimine sahip, iyi tasarlanmış bir programlama dilidir.
Bu programlama dilinin avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz.
• Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir dil olması,
• Yorumlanan ve dinamik bir dil olması,
• Etkileşimli bir dil olması (Yorumlayıcı penceresinde komutlar veri sonuçlarını hemen alabilirsiniz),
• Söz diziminin sade ve okunabilirliğinin kolay olması,
• Modüler bir yapıya sahip olması,
• Hızlı bir şekilde öğrenilebilmesi, yeni başlayanlar için uygun olması,
• Nesneye yönelik programlama dili olması ama bunu mecbur tutmaması,
• Öğretici kaynaklarının oldukça fazla olması,
• Bilimsel araştırmalarda yaygın olarak kullanılması,
• Farklı alanlara özel çok geniş bir kütüphane, modül, paket desteğinin olması,
• Gelişmiş bir grafik kütüphanesinin olması,
• Farklı işletim sistemleri (GNU/Linux, Windows, Mac OS X, AS/400, BeOS, MorphOS, MS-DOS, OS/2, OS/390, z/ OS, RiscOS, S60, Solaris, VMS, Windows CE, HP-UX, iOS, Android vb.) üzerinde çalışabilmesi (kodu bir kez yazmak yeterli)
• Farklı dillerde yazılmış kodların entegrasyonunu desteklemesi,
• Uluslararası saygınlığının olması,
• Az kod yazarak çok iş yapmayı desteklemesi,
• 3.x serisinden itibaren UTF-8 desteğinin olması (kodlama da ğ,ı,ç,ü,ö,ş,İ,Ş,Ğ,Ü,Ö,Ç gibi karakterler kullanılabilir).
Python programlama dili ile web uygulamaları, ağ ve soket programcılığı, veri analizi programları, makina öğrenmesi ile ilgili programlar, doğal dil işleme üzerine programlar, bilimsel içerikli programlar (SciPy), veritabanı programları gibi birçok farklı program kodlanabilir. Bunlar dışında masaüstü programcılığı ve oyun programcılığı için de Python kullanılabilir. Fakat Python’u bu tip programlamada kullanmak çok uygun ve verimli olmayacaktır. Python, tıpkı Java gibi yorumlanan bir dil olduğundan dolayı bir yorumlayıcıya ihtiyaç duymaktadır. Python bu yapısının getirdiği avantaj nedeni ile platform bağımsızdır.
Python Kurulumu
Python dili ile programlama yapabilmek için program dilinin bilgisayarınıza kurmanız gerekir. Daha öncede belirtildiği gibi, python farklı işletim sistemleri üzerinde çalıştırılabilir bir programlama dilidir. Yani, farklı işletim sistemleri için farklı kurulum durumlarına sahiptir. Fakat bu bölümde sadece Windows kullanıcıları için kurulum gösterilecektir.
Kurulum için ‘web-based installer’ seçeneği de kullanılabilir. Bu seçenek ile gerekli dosyalar kurulum esnasında indirilecektir.
Kurulum için öncelikle, “http://www.python.org/downloads” adresinden kurulum dosyalarını indirmemiz gerekmektedir. Sayfada şu an itibari ile en güncel sürümler olan python 3.5.2 ve python 2.7.12 sürümleri bulunmaktadır. Bu bağlantıları kullanarak istediğiniz sürümü bilgisayarınıza indiriniz. İndirdiğiniz dosyayı kullanarak kuruluma başlayabilirsiniz.
Kurulumun sorunsuz olabilmesi için işletim sisteminizin güncel olmasına dikkat ediniz.
Kuruluma başladığınızda ilk olarak aşağıdaki ekran karşınıza gelmektedir. Bu ekranın alt kısmında bulunan 2 seçeneğinde işaretli olması gerekmektedir. Eğer kurulum ile ilgili detaylı ayarlar yapmak isterseniz “Customize Installation” seçeneğini seçebilirsiniz. Fakat “Install now “ seçeneği yeni başlayanlar için sorunsuz bir kurulum sağlayacaktır.
Bu ayarlardan sonra kurulum başlayacak ve sonlanacaktır. Python, eğer “Install now” seçeneği ile kurduysanız, “%LOCALAPPDATA%\Programs\Python” dizini içerisine kurulacaktır.
Eğer bilgisayarınıza Python kurmadan denemek istiyorsanız, https://www.pythontutor.com/ adresini ziyaret ediniz.
Python ile Çalışma
Kurulum aşamasından sonra python ile çalışma için iki l bulunmaktadır. Bunlardan ilki Başlat düğmesi altında Tüm programlar>Python seçeneği altında Python(Command Line) seçeneğini kullanmaktır. Diğer ise MS-DOS komut istemcisi arayüzünde python komutu vererek çalıştırmaktır. Bu işlemlerin ardından kodunuzu yazabileceğiniz bir arayüze sahip olabilirsiniz. Bu arayüzde ilk Python kodlarımızı “>>>” işaretinden sonra, hiç boşluk bırakmadan yazmamız gerekmektedir.
Python İçin Etkileşimli Kabuk
Farklı işlevleri destekleyen ve kod yazmayı kolaylaştıran daha gelişmiş ortamlar da bulunmaktadır. Bu bölümde yer alan kodlar ilk etapta python‘un etkileşimli kabuğunda daha sonra ise “spyder” isimli bir editör ile yazılmıştır. Oldukça işlevsel bir arayüze sahip bu editör kod yazımını oldukça kolaylaştırmaktadır.
Bölümün ilerleyen kısımlarında daha farklı editörlerden ve arayüzlerden de bahsedilecektir. Ama önce bu kabuğu kullanarak ilk programımızı yazalım.
print(“...Merhaba Dünya...”)
Python programlama dili yaklaşık 30 adet saklı sözcük barındırmaktadır. Bu sözcükler değişken ve metot ismi olarak kullanılamaz. Saklı sözcükler şunlardır: and, as, assert, break, class, continue, def, del, elif, else, except, False, finally, for, from, global, if, import, in, is, lambda, None, nonlocal, not, or, pass, raise, return, True, try, while, with, yield. Bir programlama dilinde koda açıklamalar koymak, sağlıklı bir kodlama yapabilmek açısından çok önemlidir. Her programlama dilinde olduğu gibi Python’da da yorum satırları oluşturabilmek için bazı özel karakterler bulunmaktadır. Eğer yapacağımız yorum tek satırdan oluşuyorsa # işaretini kullanabiliriz.
# bu bir yorum satırıdır.
Python Programlama Dilinde Değişkenler
Programlama dilinde değişkeni, bir veriyi içerisinde depolayan birim olarak tanımlayabiliriz. Değişkeni genel anlamı ile boş bir kutuya benzetebiliriz. Kutu, içerisine koyduğumuz veriyi bizim için saklar ve üzerinde işlem yapmamıza izin verir. Birçok programlama dilinde verinin saklanacağı değişken tipinin önceden tanımlanması gerekmektedir. Fakat Python’da tıpkı PHP de olduğu gibi veri tipleri önceden belirlenmez, değişkene yapılan ilk atama esnasında atanan veri tipine göre belirlenir. Bu programcı için büyük bir özgürlük sağlar. Fakat bu durum değişken değerlerinin izlenmesini zorlaştırır. Aşağıda python dilinde yapılmış birkaç değişken atamasını görebilirsiniz.
>>>tamsayı=10
>>>ad=”Ali”
>>>ondalik=7.2
Değişken isimlerini verirken daha önce de bahsettiğimiz saklı kelimeleri ve kütüphanelerde yer alan fonksiyon isimlerini kullanamayız. Bunun dışında da bazı kurallar bulunmaktadır. Bu kurallardan bazıları programlama ortamları tarafından bize dikte edilirken, bazıları da genel tavsiye niteliğindedir. Değişken isimleri bir harf veya “_” ile başlamalıdır. Python da değişkenler isimleri Türkçe karakter içerebilir, ama şu an itibari ile bundan kaçınmakta yarar vardır. Değişken isimlerinde boşluk kullanılmaz. Değişken adı birden fazla kelimeden oluşuyorsa kelime geçişlerinde büyük harf veya _ kullanılabilir. Örneğin degisken_adi veya degiskenAdi gibi. Değişken isimlerini seçerken anlaşılabilir yorumlanabilir isimler seçmekte yarar bulunmaktadır. Değişken ataması “=” işareti ile yapılmaktadır. Aynı değere sahip birden fazla değişken aynı satırda tanımlanabilir. Python’ da programlamada çok kullanılan değişken takas işlemi için kısa yapılar tanımlanmıştır.
>>>a=5
>>>b=8
>>>a, b=b, a
Görüldüğü gibi bu işlev bizi daha fazla satır yazmaktan kurtarmaktadır. Python dilinde değişkenlerini birbirine dönüştürmek tip dönüştürücü fonksiyonları kullanarak mümkündür. Bu fonksiyonlara hazır fonksiyonlar anlatılırken değinilecektir.
Python Veri Tipleri
Python programlama dilinde değişken tanımlamada tip belirtmeye gerek yoktur. Python ilk atama yapıldığı anda değişkenin tipini otomatik olarak belirlemektedir. Python ile kullanacağımız veri tipleri, integer, float, long integer, boolean, complex, string, list, dictionary ve tuples olarak sıralanabilir. Ayrıca python’da fonksiyonlar, lambdalar, nesneler, dosya tanıtıcıları gibi topluluklar da veri tipi olarak kabul edilirler.
Integer: Tamsayıları saklamak için kullanılmaktadır. 32 bit genişliğindedir. ± 2147483647 sayı aralığında değer alabilirler.
Long Integer: Daha büyük tam sayılar için kullanılmaktadır. 64 bit genişliğindedir.
Float: Ondalık sayıları saklamak için kullanılmaktadır. Örneğin, 3.54 veya 7.8e-28 gibi. Python ile birçok dilin aksine çok büyük ondalıklı değerler tanıtılabilmekte ve üzerlerinde işlem yapılabilmektedir. Bu nedenle özellikle büyük sayılarla çalışılan matematik problemlerinde avantaj sağlamaktadır.
Açık kaynak kod felsefesi ile geliştirilen Python programlama dili günümüzde Python Yazılım Vakfı desteği ile gelişim sürecine devam etmektedir. İlk sürümü olan Python 1.0’ ın 1994’te yayınlanmasından sonra zaman içerisinde Python 2.x ve Python 3.x serileri hayata geçirilmiştir. Bu bölümde, daha güncel seri olan Python 3.x serisine yer verilmiştir. Python 3.x serisinin şu an için tek dezavantajı 2.x serisinde yer alan kütüphanelerinin tümünün aktarılmamış olması olarak görülmektedir. Fakat bu dezavantajın zaman içerisinde giderileceği beklenmektedir. Python, nesne yönelimli, yorumlamalı, modüler ve etkileşimli yüksek seviyeli bir programlama dili olarak tanımlanmaktadır. Python dili yorumlanan bir dil olma özelliği ile JavaScript programlama dilinin, yapısal sağlamlığı ile de java dilinin özelliklerini birleştiren modern, basit ve temiz söz dizimine sahip, iyi tasarlanmış bir programlama dilidir.
Bu programlama dilinin avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz.
• Açık kaynak kodlu ve ücretsiz bir dil olması,
• Yorumlanan ve dinamik bir dil olması,
• Etkileşimli bir dil olması (Yorumlayıcı penceresinde komutlar veri sonuçlarını hemen alabilirsiniz),
• Söz diziminin sade ve okunabilirliğinin kolay olması,
• Modüler bir yapıya sahip olması,
• Hızlı bir şekilde öğrenilebilmesi, yeni başlayanlar için uygun olması,
• Nesneye yönelik programlama dili olması ama bunu mecbur tutmaması,
• Öğretici kaynaklarının oldukça fazla olması,
• Bilimsel araştırmalarda yaygın olarak kullanılması,
• Farklı alanlara özel çok geniş bir kütüphane, modül, paket desteğinin olması,
• Gelişmiş bir grafik kütüphanesinin olması,
• Farklı işletim sistemleri (GNU/Linux, Windows, Mac OS X, AS/400, BeOS, MorphOS, MS-DOS, OS/2, OS/390, z/ OS, RiscOS, S60, Solaris, VMS, Windows CE, HP-UX, iOS, Android vb.) üzerinde çalışabilmesi (kodu bir kez yazmak yeterli)
• Farklı dillerde yazılmış kodların entegrasyonunu desteklemesi,
• Uluslararası saygınlığının olması,
• Az kod yazarak çok iş yapmayı desteklemesi,
• 3.x serisinden itibaren UTF-8 desteğinin olması (kodlama da ğ,ı,ç,ü,ö,ş,İ,Ş,Ğ,Ü,Ö,Ç gibi karakterler kullanılabilir).
Python programlama dili ile web uygulamaları, ağ ve soket programcılığı, veri analizi programları, makina öğrenmesi ile ilgili programlar, doğal dil işleme üzerine programlar, bilimsel içerikli programlar (SciPy), veritabanı programları gibi birçok farklı program kodlanabilir. Bunlar dışında masaüstü programcılığı ve oyun programcılığı için de Python kullanılabilir. Fakat Python’u bu tip programlamada kullanmak çok uygun ve verimli olmayacaktır. Python, tıpkı Java gibi yorumlanan bir dil olduğundan dolayı bir yorumlayıcıya ihtiyaç duymaktadır. Python bu yapısının getirdiği avantaj nedeni ile platform bağımsızdır.
Python Kurulumu
Python dili ile programlama yapabilmek için program dilinin bilgisayarınıza kurmanız gerekir. Daha öncede belirtildiği gibi, python farklı işletim sistemleri üzerinde çalıştırılabilir bir programlama dilidir. Yani, farklı işletim sistemleri için farklı kurulum durumlarına sahiptir. Fakat bu bölümde sadece Windows kullanıcıları için kurulum gösterilecektir.
Kurulum için ‘web-based installer’ seçeneği de kullanılabilir. Bu seçenek ile gerekli dosyalar kurulum esnasında indirilecektir.
Kurulum için öncelikle, “http://www.python.org/downloads” adresinden kurulum dosyalarını indirmemiz gerekmektedir. Sayfada şu an itibari ile en güncel sürümler olan python 3.5.2 ve python 2.7.12 sürümleri bulunmaktadır. Bu bağlantıları kullanarak istediğiniz sürümü bilgisayarınıza indiriniz. İndirdiğiniz dosyayı kullanarak kuruluma başlayabilirsiniz.
Kurulumun sorunsuz olabilmesi için işletim sisteminizin güncel olmasına dikkat ediniz.
Kuruluma başladığınızda ilk olarak aşağıdaki ekran karşınıza gelmektedir. Bu ekranın alt kısmında bulunan 2 seçeneğinde işaretli olması gerekmektedir. Eğer kurulum ile ilgili detaylı ayarlar yapmak isterseniz “Customize Installation” seçeneğini seçebilirsiniz. Fakat “Install now “ seçeneği yeni başlayanlar için sorunsuz bir kurulum sağlayacaktır.
Bu ayarlardan sonra kurulum başlayacak ve sonlanacaktır. Python, eğer “Install now” seçeneği ile kurduysanız, “%LOCALAPPDATA%\Programs\Python” dizini içerisine kurulacaktır.
Eğer bilgisayarınıza Python kurmadan denemek istiyorsanız, https://www.pythontutor.com/ adresini ziyaret ediniz.
Python ile Çalışma
Kurulum aşamasından sonra python ile çalışma için iki l bulunmaktadır. Bunlardan ilki Başlat düğmesi altında Tüm programlar>Python seçeneği altında Python(Command Line) seçeneğini kullanmaktır. Diğer ise MS-DOS komut istemcisi arayüzünde python komutu vererek çalıştırmaktır. Bu işlemlerin ardından kodunuzu yazabileceğiniz bir arayüze sahip olabilirsiniz. Bu arayüzde ilk Python kodlarımızı “>>>” işaretinden sonra, hiç boşluk bırakmadan yazmamız gerekmektedir.
Python İçin Etkileşimli Kabuk
Farklı işlevleri destekleyen ve kod yazmayı kolaylaştıran daha gelişmiş ortamlar da bulunmaktadır. Bu bölümde yer alan kodlar ilk etapta python‘un etkileşimli kabuğunda daha sonra ise “spyder” isimli bir editör ile yazılmıştır. Oldukça işlevsel bir arayüze sahip bu editör kod yazımını oldukça kolaylaştırmaktadır.
Bölümün ilerleyen kısımlarında daha farklı editörlerden ve arayüzlerden de bahsedilecektir. Ama önce bu kabuğu kullanarak ilk programımızı yazalım.
- “Spyder”ı indirmek ve gerekli belgeler ulaşmak için https://pypi.python.org/pypi/spyder linkini kullanabilirsiniz.
- Python editörlerinin listesine https://wiki.python.org/moin/PythonEditors adresinden ulaşabilirsiniz.
print(“...Merhaba Dünya...”)
Python programlama dili yaklaşık 30 adet saklı sözcük barındırmaktadır. Bu sözcükler değişken ve metot ismi olarak kullanılamaz. Saklı sözcükler şunlardır: and, as, assert, break, class, continue, def, del, elif, else, except, False, finally, for, from, global, if, import, in, is, lambda, None, nonlocal, not, or, pass, raise, return, True, try, while, with, yield. Bir programlama dilinde koda açıklamalar koymak, sağlıklı bir kodlama yapabilmek açısından çok önemlidir. Her programlama dilinde olduğu gibi Python’da da yorum satırları oluşturabilmek için bazı özel karakterler bulunmaktadır. Eğer yapacağımız yorum tek satırdan oluşuyorsa # işaretini kullanabiliriz.
# bu bir yorum satırıdır.
Python Programlama Dilinde Değişkenler
Programlama dilinde değişkeni, bir veriyi içerisinde depolayan birim olarak tanımlayabiliriz. Değişkeni genel anlamı ile boş bir kutuya benzetebiliriz. Kutu, içerisine koyduğumuz veriyi bizim için saklar ve üzerinde işlem yapmamıza izin verir. Birçok programlama dilinde verinin saklanacağı değişken tipinin önceden tanımlanması gerekmektedir. Fakat Python’da tıpkı PHP de olduğu gibi veri tipleri önceden belirlenmez, değişkene yapılan ilk atama esnasında atanan veri tipine göre belirlenir. Bu programcı için büyük bir özgürlük sağlar. Fakat bu durum değişken değerlerinin izlenmesini zorlaştırır. Aşağıda python dilinde yapılmış birkaç değişken atamasını görebilirsiniz.
>>>tamsayı=10
>>>ad=”Ali”
>>>ondalik=7.2
Değişken isimlerini verirken daha önce de bahsettiğimiz saklı kelimeleri ve kütüphanelerde yer alan fonksiyon isimlerini kullanamayız. Bunun dışında da bazı kurallar bulunmaktadır. Bu kurallardan bazıları programlama ortamları tarafından bize dikte edilirken, bazıları da genel tavsiye niteliğindedir. Değişken isimleri bir harf veya “_” ile başlamalıdır. Python da değişkenler isimleri Türkçe karakter içerebilir, ama şu an itibari ile bundan kaçınmakta yarar vardır. Değişken isimlerinde boşluk kullanılmaz. Değişken adı birden fazla kelimeden oluşuyorsa kelime geçişlerinde büyük harf veya _ kullanılabilir. Örneğin degisken_adi veya degiskenAdi gibi. Değişken isimlerini seçerken anlaşılabilir yorumlanabilir isimler seçmekte yarar bulunmaktadır. Değişken ataması “=” işareti ile yapılmaktadır. Aynı değere sahip birden fazla değişken aynı satırda tanımlanabilir. Python’ da programlamada çok kullanılan değişken takas işlemi için kısa yapılar tanımlanmıştır.
>>>a=5
>>>b=8
>>>a, b=b, a
Görüldüğü gibi bu işlev bizi daha fazla satır yazmaktan kurtarmaktadır. Python dilinde değişkenlerini birbirine dönüştürmek tip dönüştürücü fonksiyonları kullanarak mümkündür. Bu fonksiyonlara hazır fonksiyonlar anlatılırken değinilecektir.
Python Veri Tipleri
Python programlama dilinde değişken tanımlamada tip belirtmeye gerek yoktur. Python ilk atama yapıldığı anda değişkenin tipini otomatik olarak belirlemektedir. Python ile kullanacağımız veri tipleri, integer, float, long integer, boolean, complex, string, list, dictionary ve tuples olarak sıralanabilir. Ayrıca python’da fonksiyonlar, lambdalar, nesneler, dosya tanıtıcıları gibi topluluklar da veri tipi olarak kabul edilirler.
Integer: Tamsayıları saklamak için kullanılmaktadır. 32 bit genişliğindedir. ± 2147483647 sayı aralığında değer alabilirler.
Long Integer: Daha büyük tam sayılar için kullanılmaktadır. 64 bit genişliğindedir.
Float: Ondalık sayıları saklamak için kullanılmaktadır. Örneğin, 3.54 veya 7.8e-28 gibi. Python ile birçok dilin aksine çok büyük ondalıklı değerler tanıtılabilmekte ve üzerlerinde işlem yapılabilmektedir. Bu nedenle özellikle büyük sayılarla çalışılan matematik problemlerinde avantaj sağlamaktadır.
