ÖRNEK OLAY: - METİN AKPINAR
Metin akpınar, ünlü (kamuya malolmuş) tiyatro ve sinema sanatçısıdır. Haber, teleobjektifle alınmış bir paparazzi fotoğrafıdır.
i. Durum Tanımı
5 Ekim 2000 tarihli Star Gazetesi, Altın Portakal Film Festivali için Antalya’ya giden ünlü sanatçı Metin Akpınar’ın kaldığı otelin balkonunda çekilen çıplak fotoğrafını 7 sütun ve 1.sayfanın neredeyse tamamını kaplayacak şekilde yayınlar. “Portakalı soydu” manşetiyle verilen haberde “Bu haber televizyonda yok sadece Star’da” anonsuyla okura sunulmuştur. Aynı gün Hürriyet, Milliyet, Sabah, Akşam ve daha birçok gazetede aynı fotoğraf yayınlanmış olmasına rağmen sanki sadece Star tarafından görüntülenmiş gibi “sadece Star”da denilerek okur yanıltılır. Haberde kullanılan fotoğrafta ünlü sanatçı Metin Akpınar kaldığı otelin balkonuna elinde cep telefonu ile çıplak olarak çıkmış ve bu enstantene paparazziler tarafından yakalanmıştır.
ii. Etik Yol
Türk Sineması için önemli bir organizasyon olan Antalya Altın Portakal Film Festivali magazin gazetecileri tarafından yakından izlenmekte, festivale katılan sanatçılara ilişkin özel görüntüler fotoğraflar elde edilmesi için yoğun bir rekabet yaşanmaktadır. Kimi gazeteciler festivale katılan filmlerle ilgili görüntü ve haber verme çabasındayken, özellikle paparazziler sanatçıları çıplak, uygunsuz bir şekilde görüntülemeye çalışır. Tanınmış sanatçı Metin Akpınar da gittiği Antalya’da paparazzilerin avı olur.
Bu haber fotoğrafında paparazzinin haber verme ve okurun haber alma hakkı bir çatışma konusudur. Paparazzi rakiplerinden geri kalmamak adına bu görüntüyü onaylamasa dahi çekmek zorunda kalır. Diğer meslektaşlarının bu fotoğrafı çekip gazetesinde yayınlaması durumunda eğer kendisi çekmezse gazetesi tarafından işten çıkarılabileceği endişesini taşımaktadır. Metin Akpınar’ın çıplak fotoğrafını kamuoyunu çok ilgilendirmediğini düşünse dahi “kamu ilgisi” kriteri adına bu görüntüyü yakalamak zorundadır. Kaldı ki paparazzinin görevi de böyle bir görüntüyü kaçırmamaktır.
iii. Etik İlkelerin Belirlenmesi
Örnek olarak aldığımız Metin Akpınar’ın fotoğrafı etik ilkeler bağlamında şöyle irdelenebilir.
“
Basın Meslek İlkeleri”ne göre,
- Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı; genel ahlâk anlayışını, din duygularını, aile kurumunun temel dayanaklarını sarsıcı ya da incitici yayın yapamaz (Madde 2).
- Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan veya iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilmez (Madde 4).
-
Kişilerin özel yaşamı, kamu çıkarlarının gerektirdiği durumlar dışında yayın konusu olamaz (Madde 5).
“Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi”ne göre bu fotoğraf gazetecinin temel görev ve ilkelerinin açıklandığı “E” bendinin 7. maddesine uygun değildir.
-
Gazeteci, kamuya mal olmuş bir şahsiyet bile olsa, halkın haber alma, bilgilenme hakkıyla doğrudan bağlantılı olmayan hiçbir amaç için, izin verilmedikçe, özel yaşamın gizliliği ilkesini ihlal edemez (Madde 7).
Özel hayata girilmesinin tek meşrulaştırıcı açıklaması kamu yararı kıstasıdır.
Özel hayatın gizliliğinin geçersiz sayılabileceği başlıca durumları “Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk bildirgesi” şöyle sıralamıştır:
· Büyük bir suç yahut yolsuzluk üstüne araştırma ve yayın,
· Toplumu kötü etkileyici bir tutumla ilgili araştırma ve yayın,
· Toplumun-güvenliğinin veya sağlığının korunması
· İlgili kişinin sözleri yahut eylemleri sonucu halkın yanılmasının, yanıltılmasının veya yanlış yapmasının engellenmesi. Metin Akpınar’ın bu fotoğrafı “kamu yararı” taşımamaktadır. Buna rağmen paparazzi uyması gereken etik ilkeleri gözardı etmiştir.
iv. Örnek Olayın Seçilen Etik Yol ve İlkeler Bağlamında İrdelenmesi
Kamu yararı olmadığı halde, kamuya malolmuş bir kişi olan sanatçı Metin Akpınar bu haber fotoğrafıyla kişilik haklarına aykırı yayın yapılarak kamuoyunun gözünde küçük düşürülür. Sözkonusu fotoğraf bahsedilen etik teorilerden hiçbirini gözetmez. Bu fotoğrafın yayınlanmasından herhangi bir toplumsal yarar sağlanmaz. Diğer bir deyişle, bu haberle birlikte toplumsal bir fayda elde edilmemiştir, faydacılık kuramı uygulanmamıştır. Yasaların da belirttiği gibi gazetecinin görev ahlâkı ve anlayışına da uymadığı görülür. Neden? Çünkü Kant, “kendine yapılmasını istemediğin şeyi başkasına da yapma” der. Fotoğrafı çeken gazeteci bu durumda gazete sayfalarında yer almak istemezdi şüphesiz. Bu fotoğraf tamamen kamu ilgisine yönelik sansasyonel bir paparazzi haberidir.
ilgili bir dava:
http://72.14.209.104/search?num=50&...min/articles/Caroline_-__Almanya_01.pdf&meta=